Web 3

Web'in Evrimi

Web yıllar içinde farklı aşamalardan geçti. Web; Web 1.0, Web 2.0 ve Web 3.0 olmak üzere üç aşamaya ayrılır.

Web 1.0 nedir?

Web 1.0, Web'in ilk aşamasıdır. CERN’de bilgisayar bilimcisi olan Berners Lee tarafından geliştirilmiştir. 1990'da ilk WorldWideWeb.app, HTML, URL ve HTTP oluşturuldu.

Web 1.0, dinamik HTML yerine statik içerik sunan sitelerden oluşuyordu. Web 1.0 yaklaşık olarak 1991'den 2004'e kadar sürdü.

Web 1.0’da kullanıcılar sadece içerikleri tüketiyor, içerik oluşturucuları ise genellikle metin veya resimleri web sitelerine yükleyen geliştiricilerdi.

Web 2.0 nedir?

Web2.0, World Wide Web’in mevcut ikinci neslidir. Etkileşimin olduğu, sosyal web aşamasıdır. Neredeyse son 20 yılda, Web 1.0'ın etkileşimsiz web sayfalarının yerini Web 2.0'ın etkileşimli ve kullanıcı tarafından oluşturulan web sayfaları almıştır.

Aslında Web 2.0 hepimizin aşina olduğu internetin mevut halidir. Web 1.0’da içerik üreticileri sadece geliştiriciyken bu aşamada herkes içerik üreticisidir. İstediğiniz içerikleri, düşünceleri, blogları, vlogları veya videoları dünyayla paylaşabilirsiniz. Ayrıca Web 2.0’da, kullanıcı tarafından oluşturulan bu içerikler dünya çapında milyonlarca insan tarafından aynı anda görülür.

Web 3.0 nedir?

Web 3.0, World Wide Web’in en yeni ve üçüncü neslidir. Merkeziyetsiz, açık ve tüketici faydası temel fikirlerden oluşan Web 3.0, internet gelişimindeki yeni bir evre. Genellikle Web 3 olarak bilinen Web 3.0, internetin geliştirilmesindeki bir sonraki adım olarak adlandırılır.

Metin, ses veya medya aracılığıyla yazılanları doğru bir şekilde tercüme eden, söylenenleri anlayan ve tüketilen içeriğin kişiselleştirilmiş olmasını sağlayan Web 3.0 tıpkı Web 2.0 kadar önemlidir.

Web 3.0’ın geleceği ile ilgili bir takım tahminler var. Bu tahminler şöyle:

Blockchain teknolojisi, kullanıcıların birbirleriyle doğrudan iletişim kurmasını mümkün kılacaktır.
Web 3.0 uygulamaları ve hizmetleri giderek artan bir şekilde blok zincirleri, kripto varlıkları, yapay zeka ve meta veri kaynakları tarafından desteklenecektir.
Kullanıcılara ait veriler, açık bir akıllı sözleşmeler ağı aracılığıyla korunacaktır. Bu sözleşmeler, bir blok zincirinde saklanacaktır .
Tüm işlemler, dağıtılmış bir defterde izlenecek ve veri aktarımları merkezden dağıtılacaktır.
Metaverse'den elde edilen gelirler önemli ölçüde artacaktır.
Blockchain teknolojisi, kullanıcıların PII bilgilerini koruyacaktır.
Kullanıcılar NFT'leri istedikleri zaman ve anında üretebileceklerdir .
Web 3.0 ile kullanıcılar, verilerini satabilecek ve mülkiyet kontrolünü ellerinde tutabileceklerdir. Böylece kullanıcılar, verilerinden kazanç elde edebileceklerdir. Bu veriler, cep telefonları, masaüstü bilgisayarlar ve cihazlar tarafından üretilecektir.

Web 3.0'ın Temel Özellikleri

Web 3.0 özelliklerinin bir listesi şöyledir:

Web 3.0, semantik web kullanır. Semantik web, insanların ve yazılımların kendi aralarında anlaşabilmeleri için kurgulanan ilişkilendirmelerdir. İnsanların arama ve analiz yoluyla malzeme üretmesine, paylaşmasına ve bağlantı kurmasına olanak tanır.
Web 3.0 makine öğrenimi ve yapay zekayı kullanır. Doğal dil işleme teknolojilerinin yardımıyla Web 3.0, makinelerin insanlara benzer şekilde konuşmalarını ve davranmalarını sağlar. Son zamanlarda popüler olan ChatGPT buna bir örnektir.
Nesnelerin internetinin çeşitli cihazları ve uygulamaları (IoT) birbirine nasıl bağladığını gösterir.
Kullanıcıların, kamuya açık veya özel olarak etkileşim kurmalarını sağlar.
Bilgisayar oyunlarında, sanal turlarda ve hatta e-ticaret uygulamalarında 3 boyutlu grafikler kullanır.
Merkeziyetsizlik ön plandadır.
Web 3.0 teknolojileri kullanılarak bilgi aynı anda çok sayıda farklı lokasyonda saklanabilir.

Web 3.0 Terimleri ve Temel Uygulamaları

Web 3.0’ın, geniş bir ürün ve hizmet yelpazesi bulunur:

NFT: Non-Fungible Token (NFT), Türkçe “Değiştirilemeyen Token” anlamına gelir. NFT; bir değere sahip olan ve başka bir eşi daha bulunmayan dijital varlıktır.
DeFi: Merkeziyetsiz finans anlamına gelen DeFi, hiçbir merkez veya otoriteye bağlı olmayan merkeziyetsiz finansal yapılara verilen addır. Ethereum da dahil olmak üzere herkese açık blok zincirlerinde kullanılır.
Kripto para birimi: Sanal para birimi olarak kullanılan ve herhangi bir fiziksel biçimde mevcut olmayan dijital varlıklardır. Bitcoin, Litecoin ve Ethereum gibi kripto para birimleri Web 3.0 uygulamaları ile ortaya çıkmıştır.
dApp: dApp, merkezi olmayan uygulamaların kısaltmasına denir. Blok zinciri veya P2P (eşten eşe) ağlarında çalışır.

Web 3.0 Örnekleri

Web 3.0 halihazırda eğitim, sosyal ağ ve mesajlaşma gibi çeşitli uygulamalarda kullanılmaktadır. Örneğin, evinizdeki buzdolabının içerisinde hangi ürünlerin olup olmadığını kontrol etmek isterseniz, akıllı cihazınızdaki uygulamayı kullanarak buzdolabınızın içindeki ürünleri inceleyebilirsiniz.

Web 3.0 teknoloji kullanan uygulamalardan bir tanesi Siri’dir. Apple'ın Siri'sini kullanarak aramak istediğiniz kişiye hızlıca ulaşabilir, günlük hava durumunu öğrenebilir ve hatta internet üzerinde yapmak istediğiniz aramaları Siri’ye yaptırabilirsiniz. Siri, Web 3.0'ın önemli bir bileşeni olan ses tanıma yazılımını kullanır. Siri gibi diğer kişisel asistanlar da ses tanıma teknolojisini kullanarak iletişim kurar ve bilgi paylaşır.

Bir diğer Web 3.0 teknoloji kullanan uygulama Steemit. Blockchain teknolojisi ile oluşturulan sosyal ağ sitesi olan Steemit’i kullanarak ödüller kazanabilirsiniz. İçerik oluşturucuları veya blog yazarları, siteye içerik katkısında bulununca kripto para birimleri ile ödüllendirir. Bu, platform Web3'ün hayata geçtiği bir uygulamaya örnektir.

Web 3.0'ın Avantajları Nelerdir?

Veri güvenliği ve veri şifreleme Web 3.0 teknolojisi ile güvence altındadır.
Verilere her yerden ve her cihazdan erişilebilir.
Veriler yedek bir sunucuda da saklanır. Böylece veri sunucuları çökse bile kullanıcılar verilerine yedek sunucudan ulaşabilir.
Blok zinciri sistemlerinin çoğu, kar amacı gütmeyen kuruluşlar tarafından geliştirilmektedir. Bu da işbirlikçi ve geliştirmeye açık bir ortam sağlar.
Web 3.0, problem çözmede yardımcı olur.

Web 3.0'ın Dezavantajları Nelerdir?

Web 3.0 teknolojisi tamamen kullanılmaya başlandığında, önceki teknolojilerin geçerliliği olmayacaktır.
Web 3.0 teknolojisi, önceki teknolojilere göre daha akıllı ve verimlidir. Ancak, şu an için bu teknoloji genel kullanıma tam olarak hazır değil.
Web 3.0 sayesinde bir kullanıcının bilgilerine daha kolay erişim sağlanır. Bu da gizlilik konusunun her zamankinden daha önemli olmasını sağlar.

Web 3.0 Katmanları

Web 3.0, dört katmandan oluşur. Bu katmanlar şöyledir:

Edge Computing - Bilgi işlem kaynaklarını bulut uygulamalarından ve veri merkezlerinden kaynağa mümkün olduğunca yaklaştıran dağıtılmış bir BT mimarisidir. Türkçeye uç bilgi işlem olarak çevrilir. Hızlı, gerçek zamanlı analiz ve yanıt sağlamak için verilerin oluşturuldukları yere yakın bir şekilde işlenmesi, analiz edilmesi ve depolanmasını sağlar.
Merkezi olmayan veri ağları - Verilerin bir merkezi olmadığı için kullanıcıların verilerinin sahibi web 3.0’dır.
Yapay Zeka ve Makine Öğrenimi - Yapay zeka ve makine öğrenimi algoritmaları, artık son derece tutarlı tahminler yapmaya başladı. Gün geçtikçe öğreniyorlar ve gelişiyorlar.
Blockchain - Blockchain; birbirine bağlı bloklardan oluşan bir veri tabanı sistemidir.

Web 3.0 Hayatımızı Nasıl Değiştirecek?

Web 3.0 ile web siteleri, cihazımıza ve konumumuza otomatik olarak uyum sağlayacak ve çok daha fazla kişiselleştirilmiş sonuçlar sunacak. Yani kullanıcı özelleştirilmiş bir tarama süreci ile karşılaşacak. Örneğin reklamlar konusunda kullanıcı gerçekten ihtiyaç duyduğu ürün veya hizmet ile karşı karşıya kalacak.

Web 3.0 geliştirilmiş arama özelliği ile hayatımızı etkileyecek. Bu da kullanıcı için büyük bir kolaylık sağlamış olacak. Ayrıca Web 3.0 ile kullanıcı gelişmiş bir uygulama arayüzü ile karşılaşacak. Gelişmiş ve kolay uygulama arayüzü kullanıcılara iyileştirilmiş bir deneyim olanağı tanıyacak.

Web 3.0 ve Metaverse

Metaverse, kullanıcıların internet aracılığıyla erişebildiği sanal bir ortamı ifade eder. Genişletilmiş gerçeklik olarak tasarlanmış bir sanal ortamdır. Genişletilmiş gerçeklik; artırılmış, sanal ve karma gerçekliğin birleşimidir.

Günümüzde insanlar birbirleriyle sosyal medya platformları ve mesajlaşma uygulamaları aracılığıyla etkileşime giriyor. Web 3.0 teknolojisi ve Metaverse ile kullanıcılar, diğer kullanıcılarla kendi "karakterlerini kullanarak etkileşime girebilecek. Bu da insanların internette 3 boyutlu bir deneyim yaşamasını sağlayacak. Kullanıcılar sadece içeriği izlemek yerine aynı zamanda gerçekte yaşıyormuş gibi sanal ortamda da etkileşime girebilecekler.

Gelecekte Web 3.0 teknolojisi ve Metaverse, toplumun her alanında birlikte kullanılacak. Burada Web 3.0’ın büyük rolü bulunuyor çünkü Web 3.0, Metaverse'i gerçeğe dönüştürmede kullanılacak.